Net als veel van mijn collega-coaches en supervisoren bied ik voor zorgverleners een gratis “lucht je hart” gesprek aan. De mensen die ervoor zorgen dat onze zieken worden verzorgd, dat onze ouderen thuis kunnen blijven wonen, onze gehandicapten zorg en aandacht krijgen, die onze medemensen met psychiatrische problematiek overeind houden, voor die mensen is dat gesprek vooral bedoeld. Als bedankje en ook om ervoor te zorgen dat zij het volhouden.
Ik weet niet hoe het mijn collega’s vergaat, maar mij valt op dat er tot nu toe geen gebruik wordt gemaakt van mijn aanbod. Dat kan natuurlijk verschillende oorzaken hebben. Misschien zitten de genoemde mensen helemaal niet op zo’n gesprek te wachten, hebben ze het domweg te druk of heeft hun werkgever al goede ondersteuning verzorgd, misschien hebben ze geen vertrouwen in mij, omdat ze me nog niet kennen? Of zou er iets anders aan de hand kunnen zijn?
De term die ik tijdens mijn studie leerde komt in mijn hoofd op, “vraagverlegendheid”, zou dat aan de hand kunnen zijn? De term werd in 2010 geïntroduceerd in het proefschrift van Linders getiteld “de betekenis van nabijheid”. Zij beschrijft hierin hoe moeilijk het voor mensen is om hulp te vragen en te accepteren. Inmiddels is uit diverse vervolgonderzoeken duidelijk geworden dat veel mensen het lastig vinden om hulp te vragen. Dat heeft te maken met overtuigingen die niet alleen in de persoon, maar in de sociale structuren van onze samenleving zijn verankerd. Overtuigingen als: Hulp vragen is zwak, je moet je eigen problemen oplossen, of: Als ik hulp vraag vinden anderen mij misschien wel gek omdat ik het niet zelf kan, of: Ik wil/mag anderen niet tot last zijn. Kortom, schaamte, angst voor afwijzing, oordeel van anderen en de overtuiging dat je zelf je zaken moet opknappen zijn onderliggende patronen. Daarnaast zijn er ook nog de waarden, autonomie, zelfstandigheid, wederkerigheid, vrijheid en privacy, die we in onze samenleving hoog op ons lijstje hebben staan en die hulp vragen tot een lastig iets maken.
Daar komt bij dat de zorgprofessionals, aan wie het aanbod gericht is, vaak gedreven mensen met een missie zijn. Ze zijn geneigd vooral aan de ander te denken en minder aan zichzelf. Ik weet het, dit is een generalisatie, maar ook wel mijn ervaring uit supervisie en intervisie aan zorgprofessionals. Harde werkers met een ‘niet zeuren’ mentaliteit, en dat gaat heel lang goed, totdat het niet meer gaat.
En nu, in de hectiek van de huidige crisis, werken de zorgverleners keihard door en hebben en nemen ze al helemaal geen tijd om even aan zichzelf te denken. Misschien kunnen ze zich dat ook niet veroorloven, want als je stil staat bij hoe het met jou gaat, kun je dan nog wel verder? Maar zo langzamerhand komt er wat ruimte in de moordende dienstroosters van IC-verpleegkundigen en artsen en over enkele weken wellicht ook in de andere sectoren. Nadat ze dan een beetje bijgekomen zijn, die professionals, is er wellicht ruimte voor reflectie.
Ik wens het ze toe, al die hardwerkende mensen, dat ze het zichzelf gunnen om even stil te staan en zich af te vragen: wat heeft deze afgelopen periode met mij gedaan? Hoe gaat het eigenlijk met mij? Wat heb ik nodig om verder te kunnen? En dat ze dan durven voelen wat ze nodig hebben en daar eventueel bij andere mensen die ze vertrouwen, een beroep op doen.
Lieve zorgprofessionals, zorg goed voor jezelf! Jullie hebben bewezen wat we allang wisten, de samenleving, de wereld kan niet zonder jullie. Natuurlijk moet dat eindelijk ook eens in jullie salaris tot uiting komen, maar ik beperk me nu even tot een stukje waarop ik hopelijk iets kan betekenen; voel wat je nodig hebt, en vraag zo nodig hulp om de balans weer enigszins te herstellen.