Eén van de belangrijkste oorzaken van burn-out en stress is gelegen in het gevoel geen regie te hebben over je leven. Het gevoel dat je van alles overkomt, zonder dat je er iets aan kunt doen. Misschien ben je ziek geworden of heeft één van je geliefden gezondheidsproblemen. Of je hebt een nieuwe leidinggevende gekregen op je werk waar je het niet mee kunt vinden, of je zit op een opleiding en je hebt het gevoel dat er veel te veel van je wordt verwacht terwijl je zo weinig tijd hebt. Herkenbaar? Dit gevoel van machteloosheid, van geen invloed voelen, levert stress op.
René Gude, voormalig denker des vaderlands en filosoof zegt hierover: “Emoties kloppen, die geven goede informatie. Het gaat pas mis als je de verkeerde richting aan jezelf geeft, jezelf allerlei kanten op duwt, die je jezelf niet op zou moeten duwen.” Hij bedoelt hiermee dat als je goed luistert naar jezelf, als je kunt voelen welke emoties zich aandienen en daarnaar handelt, dan kun je het goede doen voor jezelf.
Allerlei overtuigingen en oordelen kunnen je hierbij in de weg zitten en maken dat je de emoties die er zijn, niet de ruimte geeft. Je neemt dan in Gude’s woorden niet de goede richting. Overtuigingen kunnen zijn: maar ik kan niet weg bij deze baas, want ik moet geld verdienen, of ik moet het diploma halen, niet klagen maar dragen is er ook zo één. Natuurlijk, dat is ook allemaal waar. Maar met dit soort gedachten zet je jezelf als het ware vast en voel je geen keuzevrijheid meer, die er wel degelijk is. Je hebt altijd keuzemogelijkheden, maar soms zijn die niet zo zichtbaar.
Regie over je leven nemen betekent dat je bij jezelf moet voelen wat belangrijk voor jou is en daar dan verantwoordelijkheid voor nemen. Makkelijk is dat niet, want de keuze voor het één betekent vaak het afscheid van iets anders, en afscheid nemen doet pijn.
Vóór je burn-out of gestrest raakt, heeft je lijf al allerlei signalen gegeven. Je voelt je misschien somber, slaapt slecht, hebt minder eetlust of juist teveel, je merkt dat je slecht tegen prikkels kunt, snauwerig wordt enzovoorts. Dit zijn allemaal signalen dat jouw lijf in stresstoestand is. Als je die signalen serieus neemt (en ze dienen zich echt vaak aan!) en je probeert echt te voelen wat er is, dan kun je een besluit nemen. Zelf heb ik gemerkt dat er dan vaak veel meer mogelijk is dan je overtuigingen je willen doen geloven. Die studie kun je heus wel afronden, maar misschien net even op een andere manier of een ander tempo. Die baas blijkt zo’n kwaaie nog niet als je in gesprek gaat over wat jou bezighoudt en die gezondheid, daarvan kun je op zijn minst de beleving beïnvloeden!
En hoe doe je dat dan, die signalen opmerken? Gewoon even stil zijn en voelen wat zich aandient. Laat je verrassen! Zet je telefoon uit, sluit alle afleiding buiten, wees stil en voel! Je zult merken dat je gedachten de neiging hebben er meteen weer iets van te vinden. Laat die gedachten voor wat ze zijn en voel je lijf, voel je ergens pijn of spanning? Signaleer en doe er niets mee. Dan, als je je lijf hebt gescand, voel dan eens of er ook emoties zijn. Voel je verdriet, angst, boosheid misschien? Waar voel je die en hoe voelen ze? Wat hebben ze jou te vertellen? Doe dit zo lang voor jou prettig is. Als het goed genoeg voelt, mag je je gedachten er op loslaten: wat voelde ik en wat heeft dat mij te zeggen? Wat vind ik belangrijke waarden in het leven en hoe ben ik daar mee bezig? En de belangrijkste: wat wil ik er mee en wat ga ik nu doen? Het kan helpen deze stappen samen met een neutrale ander te doorlopen, omdat jouw overtuigingen van “kan niet en mag niet” erg hardnekkig kunnen zijn. Stel jezelf steeds weer de vraag, wat wil ik en wat kan er wel? Wat is een kleine stap die ik wel kan nemen?
Dus: neem jezelf serieus, luister naar je wijze zelf en durf dan te kiezen voor wat goed voor jou is. Dat is regie voeren en op het moment dat je die regie weer ervaart, sta je steviger en meer ontspannen in het leven.